دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
مجموعهای از مقالات نظاممند به ترتیب حروف الفبا، در قلمرو مطالعات اسلامی، فرهنگ و تمدن مسلمانان است که در مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی در ایران نوشته میشود. نگارش آن از سال ۱۳۶۲ش آغاز و تا اوایل آذر ۱۳۹۸ش ۲۴ جلد به زبان فارسی، هشت جلد به زبان عربی با عنوان «دائرةالمعارف الاسلامیة الکبرى» و پنج جلد به زبان انگلیسی با عنوان «اسلامیکا» منتشر شده است. محمدکاظم موسوی بجنوردی سرویراستار این مجموعه است. تعدادی از اندیشمندان و نویسندگان مشهور ایرانی با مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی همکاری میکنند. نسخه آنلاین این دایرةالمعارف نیز در دسترس عموم است.
الگوبرداری از دایرة المعارف فرانسه
تدوین دایره المعارف بزرگ اسلامی در مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی از اسفند سال ۱۳۶۲ش آغاز شد. گروهی از نویسندگان که نام خود را اصحاب دایره المعارف گذاشته بودند، با سرپرستی سید محمدکاظم موسوی بجنوردی در این مجموعه آغاز به کار کردند. به گفته بجنوردی آنها با الگوبرداری از دایره المعارف فرانسه که در شکوفایی تمدن اروپایی نقش مهمی داشت، کار خود را شروع کردند.
انگیزه تألیف
به گفته بجنوردی زمانیکه در دوران جوانی زندانی سیاسی بود، بحثهای زیادی با گروهها و نحلههای مختلف فکری، از جمله مارکسیستها داشته و متوجه شده است که در عرصه بازشناسی و شیوه توضیح فرهنگ، تمدن و معارف اسلامی فقر وجود دارد و از همان زمان تصمیم به نگارش دانشنامه داشته است. وی بعد از انقلاب اسلامی کارهای اجرایی را رها کرده و همان تصمیم را دنبال میکند. از نظر او خاورشناسان دایرهالمعارف اسلامی نوشتهاند؛ ولی مقصود او این بوده است که فرهنگ، تمدن و تاریخ از زبان ایرانیان به دنیا معرفی شود
دعوت از محققان
بجنوردی برای جلب همکاری اساتید بزرگ در این مرکز میگوید که شخصا به منزل عبدالحسین زرینکوب رفته و او را دعوت به همکاری کرد؛ ولی زرین کوب درخواست وی را رد کرده است. به گفته بجنوردی بعد از انتشار جلد هفتم دایرهالمعارف، زرینکوب به این نتیجه رسید که این کار جدی است و همه باید همکاری کنند از این رو برخی از محققین دیگر همچون احمد تفضلی، عباس زریاب خوئی، عنایت الله رضا، محمدحسن گنجی و دیگران با این مجموعه همکاری کردهاند.
موضوع
محدوده دائرة المعارف بزرگ اسلام، مفاهیم، اصطلاحات، اعلام و اماکن جغرافیایی جهان اسلام، بدون در نظر گرفتن تشیع و تسنن است. به دانشهای فقه، اصول، حدیث، درایه، رجال، تفسیر و کلام، همچنین زندگی احوال و آثار خاورشناسان، اسلام شناسان در این مجموعه پرداخته شده است.
